โรคเบาหวาน…อันตรายอย่างไร ถ้าไม่รักษา

[siritidaphon]

โรคเบาหวาน…อันตรายอย่างไร ถ้าไม่รักษา

โรคเบาหวานจัดเป็น "ภัยเงียบ" ที่อันตรายอย่างยิ่งหากไม่ได้รับการรักษาและควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเหมาะสม เพราะระดับน้ำตาลในเลือดที่สูงเรื้อรังจะทำลายหลอดเลือดและเส้นประสาททั่วร่างกาย นำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงต่ออวัยวะสำคัญ และเป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร


อันตรายของโรคเบาหวานสามารถแบ่งออกเป็น ภาวะแทรกซ้อนเฉียบพลัน และ ภาวะแทรกซ้อนเรื้อรัง

1. ภาวะแทรกซ้อนเฉียบพลัน (อันตรายถึงชีวิตได้ในเวลาอันสั้น)

ภาวะเหล่านี้มักเกิดเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูงหรือต่ำผิดปกติอย่างมาก:

ภาวะเลือดเป็นกรดจากเบาหวาน (Diabetic Ketoacidosis: DKA): มักพบในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 แต่สามารถพบในชนิดที่ 2 ได้ เป็นภาวะที่ร่างกายขาดอินซูลินอย่างรุนแรง ทำให้ร่างกายต้องเผาผลาญไขมันเป็นพลังงานแทน และเกิดสารคีโตน (Ketone) ในเลือดมากเกินไป จนทำให้เลือดเป็นกรด ผู้ป่วยจะมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง หายใจหอบลึก มีกลิ่นลมหายใจคล้ายผลไม้ และอาจ หมดสติเสียชีวิต ได้

ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงรุนแรงโดยไม่มีคีโตน (Hyperosmolar Hyperglycemic State: HHS): มักพบในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นภาวะที่น้ำตาลในเลือดสูงมาก (อาจเกิน 600 มก./ดล.) ร่วมกับภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง ส่งผลให้ผู้ป่วยสับสน ซึมลง หรือ หมดสติ

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเฉียบพลัน (Hypoglycemia): แม้จะเป็นผลจากการรักษา แต่หากเกิดขึ้นรุนแรงหรือไม่ได้รับการแก้ไขทันท่วงที อาจทำให้ผู้ป่วย ชัก หมดสติ หรือเสียชีวิต ได้


2. ภาวะแทรกซ้อนเรื้อรัง (ทำลายอวัยวะสำคัญในระยะยาว)

ภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้เกิดจากความเสียหายของหลอดเลือดและเส้นประสาทที่ถูกทำลายจากน้ำตาลในเลือดสูงต่อเนื่องเป็นเวลานาน

ภาวะแทรกซ้อนที่หลอดเลือดขนาดเล็ก (Microvascular Complications)
เบาหวานขึ้นตา (Diabetic Retinopathy): น้ำตาลสูงทำลายหลอดเลือดเล็ก ๆ ในจอประสาทตา ทำให้จอประสาทตาเสื่อม อาจเกิดเลือดออก หรือจอประสาทตาลอก ซึ่งนำไปสู่ ภาวะตาพร่ามัว และ ตาบอด ในที่สุด

เบาหวานลงไต (Diabetic Nephropathy): เป็นสาเหตุหลักของโรคไตวายเรื้อรัง โดยน้ำตาลสูงจะทำลายหลอดเลือดในไต ทำให้ไตทำงานหนักและเสื่อมสภาพลงเรื่อย ๆ ผู้ป่วยอาจมีอาการบวม ปัสสาวะเป็นฟอง และหากเข้าสู่ระยะสุดท้ายอาจต้องรักษาด้วยการ ฟอกไต หรือปลูกถ่ายไต

โรคปลายประสาทเสื่อมจากเบาหวาน (Diabetic Neuropathy): น้ำตาลสูงทำลายเส้นประสาท ทำให้มีอาการชา ปวดแสบปวดร้อนบริเวณปลายมือปลายเท้า สูญเสียการรับรู้ความรู้สึก (เช่น ไม่รู้สึกถึงบาดแผล) และอาจมีผลต่อระบบประสาทอัตโนมัติ เช่น ท้องผูก เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ

ภาวะแทรกซ้อนที่หลอดเลือดขนาดใหญ่ (Macrovascular Complications)
โรคหัวใจและหลอดเลือด: เบาหวานเร่งให้หลอดเลือดแข็งตัวและตีบตันง่ายขึ้นมาก (Atherosclerosis) ทำให้ผู้ป่วยมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิด กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หัวใจวาย และความดันโลหิตสูง

โรคหลอดเลือดสมอง: เพิ่มความเสี่ยงของ อัมพฤกษ์ หรือ อัมพาต จากหลอดเลือดในสมองตีบหรือแตก

โรคหลอดเลือดแดงส่วนปลายอุดตัน (Peripheral Artery Disease: PAD): มักเกิดที่ขา ทำให้เลือดไปเลี้ยงขาและเท้าไม่เพียงพอ เมื่อรวมกับภาวะปลายประสาทเสื่อม ทำให้เกิด แผลที่เท้า (Diabetic Foot) ได้ง่าย แผลหายยาก ติดเชื้อลุกลามได้รวดเร็ว และเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ต้อง ตัดนิ้วเท้าหรือตัดขา

อื่น ๆ
ภูมิคุ้มกันต่ำ: ทำให้ติดเชื้อได้ง่ายและหายยากขึ้น เช่น การติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ การติดเชื้อที่ผิวหนัง

ปัญหาสุขภาพช่องปาก: เหงือกอักเสบ และฟันผุง่ายขึ้น

สรุปคือ การไม่รักษาเบาหวานเท่ากับปล่อยให้ "น้ำตาลส่วนเกิน" ทำลายระบบหลอดเลือดและประสาททั่วร่างกาย ซึ่งนำไปสู่การสูญเสียอวัยวะ (ตาบอด, ไตวาย, ถูกตัดขา) และเพิ่มความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือดสมอง ซึ่งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของผู้ป่วยเบาหวาน

ดังนั้น การควบคุมระดับน้ำตาลให้ดีอย่างสม่ำเสมอจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในการป้องกันภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้ครับ